Page 10 - Biologia na czasie 1. Podręcznik

Rozdział 1. Badania przyrodnicze

Samouczek
Samouczek
Jak wykonać dokumentację badań biologicznych? Gęstość osobników w zależności od temperatury

Sposób prezentacji zgromadzonych danych zależy od ich rodzaju. Dane jakościowe, takie jak gęstość [liczba osobników/cm³] gęstość [liczba osobników/cm³]
barwa organizmu czy zachowanie się obiektu badawczego, można zaprezentować w postaci 160 160
fotografi i, fi lmu, rysunku lub tabeli. Dane ilościowe, np. liczba badanych osobników, długość Należy pamiętać,
czy masa ciała badanego obiektu, mogą być zapisane w postaci tabeli bądź wykresu. 120 aby podpisać 120
osie X i Y.
80
1 Konstruowanie tabeli 80
Wykresy powinny
Tabela umożliwia zestawienie i uporządkowanie dużej liczby danych, a także porównanie danych 40 mieć opisaną skalę. 40
dotyczących poszczególnych obiektów. Można w niej przedstawiać zarówno dane jakościowe,
jak i ilościowe. W konstruowaniu tabeli najważniejsze jest poprawne zaplanowanie nagłówka. 0 0
5 10 15 20 0 5 10 15 20
Tabela powinna być Symbol jednostki można podać w nagłówku temperatura [ºC] temperatura [ºC]
opatrzona tytułem okre- w nawiasie kwadratowym. Wówczas dane liczbowe
ślającym jej zawartość. zapisane w kolumnie nie muszą być nim opatrzone. Wykres kolumnowy (słupkowy) Wykres liniowy
Za pomocą wykresu kolumnowego można Za pomocą wykresu liniowego można określić
porównać bezwzględne wartości pomiarów. tendencję, z jaką wartość zmiennej zależnej
Wygląd płatków kwiatów badanych osobników zmienia się pod wpływem zmiennej niezależnej.
Pierwszy wiersz lub
pierwsza kolumna tabeli Nr Rodzaj brzegów Barwa Średnia długość
to nagłówek. Komórki osobnika płatków płatków płatków [cm] 2. Wykres kołowy i wykres jednosłupkowy
nagłówka zawierają Te rodzaje wykresów służą do przedstawiania procentowego udziału poszczególnych
informacje o tym, jakie 1. gładkie biała 6,2
dane znajdują się w po- 2. poszarpane czerwona 7,0 elementów w zbiorze, czyli np. dla danych przedstawionych w tabeli poniżej.
szczególnych kolumnach Liczba osobników o różnych kolorach w poszczególnych próbach
i wierszach. 3. gładkie różowa 6,3
Nr Liczba osobników Liczba osobników Liczba osobników
Jeśli nagłówkiem jest pierwszy wiersz Dane jakościowe Dane liczbowe w tabeli należy próby czerwonych różowych białych
tabeli, to w pierwszej kolumnie zwykle należy wpisać podawać z taką samą dokładno- 1. 24 8 85
wpisuje się dane porządkowe, np. w tabeli słownie. ścią dla określonej jednostki (np. 2. 35 6 53
numer lub symbol próby. do jednego miejsca po przecinku).
3. 26 13 35
2 Konstruowanie wykresów SUMA 85 27 173
Wykres pozwala wychwycić tendencje i zależności, których nie można bezpośrednio % 29,8 9,5 60,7
zaobserwować w tabeli. Wybór formy wykresu zależy od tego, jakie dane chcemy
na nim przedstawić. Wykresy można również nazywać diagramami. Oba rodzaje wykresów (kołowy i jednosłupkowy) przedstawiają te same
dane, dlatego mogą mieć taki sam tytuł. Należy pamiętać,
1. Wykres kolumnowy i wykres liniowy Udział procentowy osobników o różnych kolorach aby podpisać oś Y.
Wykresy te służą do przedstawiania badanej
zależności między dwoma czynnikami – zmienną Gęstość osobników w poszczególnych odsetek osobników o różnych kolorach [%]
niezależną oraz zmienną zależną. Zmienna próbach w zależności od temperatury 100
niezależna to czynnik, którego wartość 9,5%
w doświadczeniu jest zmieniana przez badacza, Nr Temperatura Gęstość [liczba osobniki 60,7% 80 Wykres powinien
3
np. temperatura, wilgotność, natężenie światła. próby [ºC] osobników/cm ] różowe 60 60,7 być opatrzony
Na wykresie umieszcza się ją na osi X. Zmienna 1. 5 15 osobniki legendą.
białe
zależna to czynnik, którego wartość zmienia się 2. 10 40 29,8% 40
pod wpływem zmiennej niezależnej, np. inten- 3. 15 75 osobniki 9,5 osobniki czerwone
sywność fotosyntezy czy liczba kiełkujących czerwone 20 29,8 osobniki różowe
siewek. Na wykresie zaznacza się ją na osi Y. 4. 20 150 Wykres powinien osobniki białe
mieć opisaną skalę. 0
Na podstawie danych przedstawionych w tabeli powyżej można skonstruować wykres
zarówno kolumnowy, jak i liniowy. Oba wykresy mogą mieć taki sam tytuł. Wykres kołowy. Wykres jednosłupkowy.

10